به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد ملی نخبگان؛  «فارغ‌التحصیل دانشگاهی از محیط واقعی بازار کار دور است»، «فارغ‌التحصیل دانشگاهی تصویر درستی از شرایط صنعت ندارد» و... جملات پرتکراری است که درطول دهه‌های اخیر از سوی فعالان اقتصادی به‌حدی تکرار شده که دیگر مسئولان آموزش عالی هم آن را پذیرفته‌اند و موضوع مهم اینکه برنامه‌هایی را در راستای تغییر نگاه صنعت به فارغ‌التحصیل دانشگاهی برنامه‌ریزی و اجرا کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین طرح‌ها را باید همان بورسیه‌هایی دانست که مسیر را برای حضور همزمان در بخش‌های صنعت در دوران تحصیل هموار کرده‌اند. هرچند وزارت علوم خود بورسیه‌های مختلفی را برای این موضوع در نظر گرفته، اما بنیاد ملی نخبگان با اجرای طرح بورسیه صنعتی از سال گذشته تلاش کرده بتواند نقش پل ارتباطی را برای دانشجویان و بخش‌های مختلف صنعتی کشور ایفا کند. هرچند این طرح دیر به مرحله اجرایی رسیده و هنوز شامل حال همه دانشجویان مقاطع مختلف نمی‌شود، اما درصورت تداوم می‌تواند چراغ راه خوبی برای روشن نگه داشتن این حوزه باشد؛ حوزه‌ای که حتما تغییر در آن به نفع همه بخش‌های کشور خواهد بود. در همین راستا سراغ حیدر مفتاحی‌زاده، رئیس بنیاد ملی نخبگان استان یزد و همچنین مسئول طرح بورسیه صنعتی بنیاد ملی نخبگان کشور رفتیم تا علاوه‌بر تشریح ضرورت اجرای این طرح از میزان استقبال آن و همچنین شرایط صنعتی کشور بگوید. متن کامل این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

  طرح بورسیه صنعتی با 95 دانشجو استارت خورد

طرح بورسیه صنعتی از چه زمانی در بنیاد شروع شده و تا امروز از جانب دانشجویان و متقاضیان شرکت در طرح و هم از بازار و صنعت چه بازخوردی داشته‌اید؟

ابتدا در سال 1401 در فاز اول اجرای این طرح 95 دانشجوی کارشناسی از بدو ورود به دانشگاه یعنی بعد از کنکور توسط واحدهای صنعتی جذب شدند. به‌عبارت دیگر ما تقاضای 95 دانشجو داشتیم که البته سه‌برابر این ظرفیت توسط سازمان سنجش اعلام شد. در این طرح برای اولین‌بار دانشجوی ما گزینش‌شده دانشگاه نیست، بلکه به‌جای دانشگاه، مصاحبه‌شده شرکت یا واحد اقتصادی هم بوده است. این دانشجویان پس از تایید از سوی واحد صنعتی، به سازمان سنجش اعلام شدند و امروز ما 95 دانشجو را در واحدهای اقتصادی‌مان در استان یزد داریم که مشغول به کار در شرکت‌ها بوده و متناسب با شیوه‌نامه بنیاد نخبگان کارشان را پیش می‌برند. پس از انجام این کار بازخوردهای بسیار مثبتی از طرف واحدهای اقتصادی گرفتیم و فکر نمی‌کردیم تا این اندازه استقبال شود. 

نحوه فعالیت این دانشجویان در واحدهای صنعتی به چه شکل است؟

حضور این دانشجویان در واحدهای اقتصادی به این صورت است که تعهد محضری داده‌اند بعد از گذشت چهارسال بورسیه تحصیلی‌شان، باید دوبرابر به مجموعه خدمت کنند. شرکت هم به دانشجو تعهد محضری داده که فضا را برای مهارت‌آموزی او فراهم کند و ماهانه مبلغی را به‌عنوان حق‌الزحمه به وی بدهد و بعد از اتمام درس دانشجو، او را در مجموعه‌اش جذب می‌کند، بنابراین کار به‌خوبی پیش‌رفته و دانشجویان به‌طور معمول از شنبه تا سه‌شنبه تحصیل و برخی چهارشنبه و برخی دوشنبه روی مهارت‌افزایی‌شان کار می‌کنند. خوشبختانه نتایج مثبتی از این طرح گرفته شده است. از جهت رضایت، واحدهای اقتصادی از 94 نفر از این 95 نفر رضایت کتبی داشتند و عنوان کردند آنها می‌توانند برای آینده شرکت ما توانمند باشند. 

دانشجویان از همان ترم اول که می‌خواهند وارد شوند، تعهد محضری می‌دهند که بعد از چهارسال تحصیل، هشت سال به آن شرکت یا واحد صنعتی خدمت کنند؛ البته بورسیه بنیاد نخبگان مثل بورسیه فرهنگیان نیست که دانشجو با معدل 10 هم که فارغ‌التحصیل شود، خیالش راحت است که حقوق و شغلش را دارد. اینجا در پایان هر نیمسال نمرات و عملکرد دانشجو بررسی می‌شود. ما از شرکت می‌پرسیم که عملکرد دانشجو در آموختن مهارت‌ها چگونه بوده است، یعنی می‌پرسیم این دانشجو با مهارتی که کسب کرد، آیا توانسته برای شما ارزشی ایجاد کند؟ ارزیابی‌ها ادامه بورسیه را تایید می‌کنند وگرنه دانشجو در حالت تعلیق قرار می‌گیرد و باید برود تلاش کند و دوباره بیاید. 

در بین این 95 نفر، دانشجویان دختر هم داشته‌اید؟

بله، حدود 55 تا 60 درصد این دانشجویان دخترند و موفق‌ترین‌ها هم هستند. قرار نیست نیروی کارگری برای مجموعه تامین کنیم، قرار است این بچه‌ها در آینده در واحدهای تحقیق و توسعه باشند. الان پنج دختر در واحد تحقیق و توسعه فولاد داریم که روی مواد کار می‌کنند. ما کارهای مطالعاتی و آینده شرکت و محصولات جدید را می‌خواهیم به اینها بسپاریم. این بچه‌ها ترم دو را به پایان رسانده‌اند. جالب است بدانید که این بچه‌ها شاید اگر کلاس‌های دانشگاه‌شان را نروند نگران نمی‌شوند اما به خودشان اجازه نمی‌دهند 10 دقیقه دیرتر به شرکت برسند. این بچه‌ها خیلی دقیق و منظم هستند و هدف دارند. 

  بورسیه صنعتی امسال کشوری اجرایی خواهد شد

قرار است این طرح به‌صورت کشوری هم اجرایی شود؟

بله، ما شیوه‌نامه‌ای را در بنیاد ملی نوشتیم و دوستان تصمیم گرفتند در سطح ملی این کار را انجام دهند. ما برنامه‌ای برای جذب و نگهداشت مستعدان و نخبگان هم در بخش‌های دولتی و هم بخش‌های خصوصی داریم که این برنامه بخش خصوصی را شامل می‌شود. پارسال ما رتبه‌های یک تا پنج هزار کنکور را می‌گرفتیم اما امسال کارمان را توسعه دادیم و به همه استان‌ها اعلام کردیم که این کار را پیش ببرند. باید بگویم این از آن پروژه‌هایی است که ما در تهران برای آن تصمیم نمی‌گیریم که به استان‌ها ابلاغ کنیم. ما اجرای این طرح را به‌صورت پایلوت از یزد شروع کردیم و داریم در مناطق مختلف پیش‌می‌بریم. 

  یزد پایلوت اجرای طرح بورسیه صنعتی بود

چرا اجرای این طرح به‌صورت پایلوت از یزد آغاز شد، این استان ویژگی خاصی داشت؟

یزد چند ویژگی دارد؛ اول اینکه صنایع بسیار زیادی در آن استان وجود دارند که پای کار هستند و مشتاقانه کمک کردند که بچه‌ها در واحدهای اقتصادی خودشان کار کنند. حدود سه‌هزار و خرده‌ای واحد اقتصادی فعال در استان یزد داریم که ارزشمندند. اکثرا هم تلاش می‌کنند خیلی دقیق‌تر و قوی‌تر به استان‌شان خدمت کنند. نکته دوم این است که استاندار یزد فردی دانشگاهی بوده و محور کار دست اوست، یعنی استاندار همه را جمع کرد، دانشگاه و واحدهای اقتصادی را پای کار آورد و با قوت تمام همدلی و همیاری ایجاد شد؛ مثلا ما مشکل بیمه این بچه‌ها را در سه جلسه با تامین اجتماعی حل کردیم. از دلایل موفقیت این کار این بود که مدیران استان یزد با دستور استاندار کارهای مربوط به بچه‌ها را قبول کرده بودند و از آن طرف واحدهای اقتصادی هم می‌خواستند که بچه‌ها را جذب کنند. 

  بیمه دانشجویان بورسیه کامل لحاظ می‌شود 

در آنجا فقط بخش دولتی پای کار بود یا بخش خصوصی هم به میدان آمد و این بورسیه را اجرا کرد؟

اتفاقا در این پروژه بخش اصلی ما بخش خصوصی بود. تقریبا 99 درصد شرکت‌های پای کار، شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور بخش خصوصی با سابقه 15 تا 20 سال هستند. خودشان حساب‌وکتاب کرده‌اند و دیده‌اند که این دانشجو بعدا چقدر به کمک‌شان می‌آید و به همین دلیل پای کار آمده‌‌‌اند. ما نقش دولتی را هم درست تعریف کردیم؛ مثلا اینکه از ظرفیت بیمه دانشجویی استفاده کنیم. این بچه‌ها هفته‌ای یک‌بار به واحد اقتصادی می‌روند، یعنی 50 ساعت در ماه اما 30 روز کامل بیمه می‌شوند. این بچه‌ها بعد از فارغ‌التحصیلی علاوه‌بر گرفتن مدرک، چهار سال سابقه بیمه تامین اجتماعی دارند که شامل بیمه ازکارافتادگی و بازنشستگی هم می‌شود؛ ضمن اینکه در ایام تحصیل حق‌الزحمه هم دریافت‌ کرده‌اند. علاوه‌بر این پسرها می‌توانند خدمت شان را در شرکتی که در آن بورسیه شده‌اند، بگذرانند. 

  ظرفیت هزار و 480 بورسیه صنعتی در انتخاب رشته امسال

بحث رصد و نظارت بر این طرح و نحوه مشارکت واحدهای صنعتی چگونه است؟

ما در بنیاد نخبگان سامانه‌ای به نام «سینا» داریم که سامانه ارزیابی مستعدان و نخبگان ماست. برای اولین‌بار در این سامانه، لینکی ایجاد کردیم که واحدهای اقتصادی بتوانند درخواست بدهند. جالب است که حدود 900 واحد اقتصادی به ما درخواست دادند. ما در هر استانی کارگروه اجرایی ارزیابی گذاشتیم و 457 شرکت را پذیرفتیم. این 900 شرکت حدود هفت‌هزار دانشجو در هر ماه می‌خواستند. علت مهاجرت فارغ‌التحصیلان ما نبود کار و بیمه و شغل است اما به این روش اینها در پروژه تجمیع می‌شود و بچه‌ها می‌مانند و به کشورشان خدمت می‌کنند. در سال 1402، 1480 دانشجو را ما برای این شرکت‌ها نهایی کردیم، یعنی در دفترچه کنکور امسال رشته- محل واحد اقتصادی داریم. دانشجو دانشگاه و رشته‌اش را انتخاب می‌کند اما بیشتر از واحد دانشگاهی به قبول‌شدن در کدام شرکت فکر می‌کند. ما امسال شرکت‌های معتبری را که تایید شده‌اند در دفترچه کنکور آورده‌ایم تا بچه‌ها در هر استان بتوانند از میان آنها انتخاب کنند. ما در 21 استان این کار را توسعه داده‌ایم و بورسیه صنعتی خواهیم داشت. ما برای اینها اعتبار ماهانه و سالانه خوبی قرار داده‌ایم که بتوانند کسب مهارت کنند و هدف ما این است که دانشجو در عین تحصیل، مهارتی کسب کند که بتواند از تحصیلش استفاده کند. 

  اجرای پایلوت بورسیه صنعتی برای کارشناسی‌ارشدها

این طرح درحال‌حاضر تنها برای دانشجویان کارشناسی اجرایی می‌شود؟

امسال برنامه ما این بود که برای کارشناسی‌ارشد هم این طرح را اجرا کنیم که نشد اما قرار است به صورت پایلوتی در حد 20، 25 دانشجوی ارشد هم داشته باشیم. 

یعنی از ابتدای مهر این دانشجویان هم سر کلاس می‌روند و هم سر کار؟

بله سه، چهار روز سر کلاس و دانشگاه می‌روند و یک روز در هفته هم سر کار یعنی واحد صنعتی می‌روند. 

  حقوق دانشجویان با تورم افزایش می‌یابد

واحد صنعتی باید مبلغی را جدا از بحث حمایتی بنیاد بپردازد؛ این مبلغ را شما تعیین می‌کنید؟

ما شیوه‌نامه حداقلی گذاشتیم و گفتیم دانشجو موظف است ماهی 50 ساعت به واحد صنعتی مربوطه‌اش برود و بابت آن ما سه میلیون و 600 هزار تومان پرداخت می‌کنیم. سال اول این مقدار است، البته واحدهای صنعتی هم یک‌میلیون تومان پرداخت کنند. بعد از تایید دانشجو برای نیمسال دوم هم این کار دوباره صورت می‌‌گیرد. از سال دوم سهم پرداختی بنیاد کمتر و سهم شرکت بیشتر می‌شود. این سهم‌ها به‌صورت پلکانی تا پایان چهارسال به‌گونه‌ای می‌شود که سهم بنیاد نخبگان صفر شده و سهم واحد اقتصادی کامل شود. ما درباره خدمت سربازی، بیمه و امتیازهای مستعدان، ما کاملا آنچه باید به آنها بدهیم می‌دهیم اما به‌تدریج سهم ما کمتر می‌شود و سهم آنها افزایش می‌یابد. این به آن معناست که اگر شرکتی دانشجو را می‌خواهد ریسک ما کم شود و آنها خودشان پرداختی‌ها را انجام دهند. 

یعنی این مبلغ چهارمیلیون و 600 در این چهارسال ثابت است؟

با تورم رسمی سالانه ما مبلغی را اضافه می‌کنیم. 

  ارائه بسته 30 میلیونی در قالب بسته مهارتی به دانشجویان

آن حمایت فناورانه ماهانه یا سالانه که شما فرمودید، به چه شکل است؟

درطول سال یک بسته مهارتی بین 25 تا 30 میلیون تومان به هر دانشجو می‌دهیم؛ اما تمام آن در اختیار او نیست، بلکه در اختیار دستگاه مهارتی شرکت است. اگر آنها لازم می‌دانند که او نرم‌افزار یا کاری را باید بیاموزد، از آن استفاده می‌شود، یعنی نامه‌ای در سامانه به ما می‌زنند، ما آن را تایید می‌کنیم و مبلغ را از دانشجو کم کرده و بابت فعالیت او پرداخت می‌کنیم. 

مقام‌معظم‌رهبری چند سالی است که روی رشته‌های های‌تک تاکید ویژه‌ای دارند. بسته ویژه‌ای برای این سری رشته‌ها دارید یا خیر؟

این کار تازه شروع شده است. ما امسال نیازهای اولیه این بچه‌ها را حل کردیم که کار با قوت پیش رود. قدم بعدی ما ورود به رشته‌های تخصصی و خاص‌تر بین‌رشته‌ای است. تلاش ما تمرکز روی بچه‌های تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری است که به‌نظر می‌رسد واجب‌تر هستند. استراتژی ما در بنیاد نخبگان به ما می‌گوید که بچه‌ها از ترم 6 کارشناسی کم‌کم به خارج‌رفتن فکر می‌کنند. اگر ما بتوانیم در این سن و سال برای آنها همه‌چیز را در داخل فراهم کنیم، من فکر می‌کنم فشار این مساله در ارشد و دکتری کم می‌شود. 

  دانشجویان ترم‌های 3 و 4 به گوش باشند

اگر دانشجویی نتواند از طریق انتخاب رشته، اقدام به شرکت در این طرح کند، راه دیگری برای آن وجود دارد؟

ما امسال دو مسیر را برای دانشجوی بورسیه در نظر گرفتیم؛ یکی از طریق کنکور سراسری و ثبت‌نام از این راه است. درعین‌حال ما فضایی ایجاد کردیم که اگر دانشجویی در سه سال گذشته رتبه خوبی داشت، می‌تواند از بورسیه در عین تحصیل استفاده کند، یعنی ما فراخوان‌هایی را برای دانشجویان ترم‌های سه و چهار می‌دهیم، چون خیلی از واحدهای اقتصادی ما دانشجوی بورسیه می‌‌خواهند اما از بدو کنکور نمی‌خواهند. آن استان‌هایی که در این طرح نیستند عمدتا به این دلیل است اما به‌طورکلی برخی استان‌ها مانند کهگیلویه‌وبویراحمد یا سیستان‌و‌بلوچستان که اقتصاد خصوصی‌شان قوی نیست به این خاطر ورود نکرده‌اند. 

ظرفیت مسیر دوم جدا از ظرفیت بیش از هزار نفری است که در دفترچه انتخاب رشته کنکور امسال آمده است؟

بله، 1480 نفر از مسیر کنکور و همین تعداد از مسیر غیر از آن خواهیم داشت. ما فقط انتظار داریم هرکسی هر طور می‌تواند به ما کمک کند تا این کار فراگیر شود، چون این کارها با هزینه دولت نبوده است. امیدواریم در سطح ملی این کار دیده شود و نگاه مثبتی روی آن قرار گیرد تا ان‌شاءالله با کمک خدا بتوانیم این کار را توسعه دهیم. 


منبع: فرهیختگان

***
ما را در شبکه‌های اجتماعی به آدرس bmnirann@ دنبال کنید.